01 Organisatorische aspecten
 >  Machineveiligheid (PL) Bezpieczeństwo maszyn
Dyskusja > Omów to ze swoimi współpracownikami!

Kwestie do omówienia:

  1. Jak radzisz sobie z tym problemem w swoim środowisku pracy?
  2. Masz świadomość istniejących przepisów/zasad?
  3. Jak się o nich dowiedziałeś(-aś)?

Możesz dodać dowolną ilość tekstu!

Wprowadzenie do bezpieczeństwa maszyn

Bezpieczeństwo maszyn często kojarzy się z bezpiecznym użytkowaniem narzędzi, takich jak: stół do cięcia. Na bezpieczeństwo maszyn trzeba jednak spojrzeć znacznie szerzej. Definicja bezpieczeństwa maszyn brzmi: „bezpieczeństwo przy wszystkich obiektach, gdzie stosuje się instalację”. W naszym obszarze pracy są to: systemy pompowe, systemy napełniania i opróżniania śluz, instalacje budowlane, windy, mosty ruchome, instalacje techniczne tuneli itp.

Bezpieczna maszyna zaczyna się od bezpiecznego projektu. Projekt wpływa na wszystkie fazy funkcjonowania maszyny, od budowy do ewentualnego demontażu. Poprzez stworzenie mocnych podstaw w projekcie i uwzględnienie wielu aspektów, które mają wpływ na montaż, obsługę i konserwację maszyny, możliwe jest zaoszczędzenie znacznych kosztów. Można też wynieść bezpieczeństwo na wyższy poziom. Istotą bezpieczeństwa maszyn jest: rozpoznanie i ocena zagrożeń dla osób mających kontakt z maszyną lub znajdujących się w strefie jej oddziaływania. Należy mieć przy tym na uwadze również środowisko i otoczenie. Po zrozumieniu i ocenie ryzyka, wyzwaniem jest jego minimalizacja.

Ryzyko > Co może się wydarzyć?

Zagrożenia związane z maszyną można napotkać podczas jej uruchamiania, wykonywania prac konserwacyjnych oraz podczas obsługi maszyny. Niektóre kwestie bezpieczeństwa występujące w tych fazach to: obciążenie fizyczne, ergonomia, zakleszczenie i narażenie na kontakt z ruchomymi częściami. Dział projektowania może mieć duży wpływ na kształtowanie ryzyka przy tworzeniu projektu. Dyrektywa w sprawie maszyn wyraźnie wymienia bezpieczny projekt jako podstawę procesu ograniczania ryzyka.

Kolejną kwestią dotyczącą bezpieczeństwa maszyn jest zaprojektowanie obszaru, w którym maszyna jest umieszczona i poddawana konserwacji. W finalnej sytuacji często brakuje wystarczająco miejsca do przeprowadzenia właściwej konserwacji. Jest to spowodowane porządkiem, według którego projektowana jest maszyna. Skutkiem niewłaściwego porządku przy projekcie jest niewystarczająca ilość miejsca; co powoduje, że ostateczna przestrzeń w maszynie i wokół niej jest zbyt ograniczona dla: umieszczenia, montażu i właściwej konserwacji. Zwiększa to ryzyko zakleszczenia lub narażenia na kontakt z ruchomymi częściami podczas prac konserwacyjnych lub obsługi. Ponadto czynnik ten sprawia, że prawie niemożliwe jest zachowanie ergonomicznej postawy podczas pracy. 

Bezpieczny projekt, poprzez odpowiedni wybór rozwiązań konstrukcyjnych w samej maszynie lub w interakcji między osobami narażonymi a maszyną, prowadzi do uniknięcia zagrożeń lub zmniejszenia ryzyka. Bezpieczeństwo użytkowania maszyny wzrasta, gdy zagrożenia zostały uwzględnione już w fazie projektowania i gdy podjęto środki zmniejszające ryzyko. W przypadku zagrożeń uwzględnionych w projekcie, techniczne środki bezpieczeństwa lub ostrzeżenia nie są już potrzebne, chyba że mimo bezpiecznego projektu nadal istnieje ryzyko resztkowe.

Środki > Co należy zrobić?

Aby proces opracowywania projektu polegający na identyfikowaniu i eliminowaniu potencjalnych sytuacji niebezpiecznych przebiegał jak najsprawniej, projektant powinien od początku opracowywania projektu przestrzegać następujących kroków:  

Często ma to swój początek już na etapie przetargu.

Utworzenie dokumentacji technicznej (konstrukcyjnej)
Dokumentacja techniczna (konstrukcyjna) jest zbiorem dokumentów, które pozwalają organom władzy określić, czy produkt spełnia zasadnicze wymagania. Dokumentacja powinna zawierać: rysunki, wykaz norm, sprawozdania z przeprowadzonych testów, certyfikaty, instrukcje obsługi oraz deklarację zgodności WE lub UE. Podstawą tego dokumentu są Możliwości projektowe i z tego względu powinny być one w nim uwzględnione. Przed przystąpieniem do dokumentacji warto dowiedzieć się, jakie wytyczne, normy i certyfikaty mają zastosowanie do projektowanej maszyny (przydatny link znajduje się w sekcji „Wskazówki").

Inwentaryzacja zagrożeń i ocena ryzyka (RI&E)
RI&E to lista potencjalnych zagrożeń dla wszystkich faz funkcjonowania maszyny. Lista ta określa, jakie zagrożenia mają zastosowanie w stosunku do maszyny. Możliwe jest zaimplementowanie odpowiednich środków zapobiegawczych, tylko gdy wiadomo, jakie istnieją zagrożenia (Ilustracja 1).

  • Krok 1: Inwentaryzacja
    Jakie zagrożenia wiążą się z użytkowaniem maszyny? 　
    Wynik: lista występujących zagrożeń　

  • Krok 2: Ocena ryzyka 
    Jak duże jest dane ryzyko?　
    Wynik: zagrożenia są wymienione w kolejności według ich istotności.　

  • Krok 3: Plan działania
    Jakie środki zapobiegawcze?　
    Wynik: plan określający w jaki sposób, kiedy i jaki środek zapobiegawczy jest zastosowany w celu minimalizacji zagrożeń.
Ilustracja 1: Lista inwentaryzacji zagrożeń; już na etapie projektowania zagrożenia są rozpoznawane i w miarę możliwości uwzględniane w projekcie.

Obszar roboczy i części ruchome

Obszar roboczy maszyny obejmuje przestrzeń, w której znajduje się jednostka napędowa i wolną przestrzeń profilowania (przestrzeń prac konserwacyjnych). W zakresie bezpieczeństwa projektant musi wziąć pod uwagę następujące kwestie:

  • Przestrzeń od 800 do 1000 mm wokół elementów. Przestrzeń tę należy pozostawić, jeśli drzwi np. szafy są otwarte pod kątem prostym i blokują część obszaru przemieszczania się. Jest to ważne, aby w razie nagłych wypadków móc szybko i bezpiecznie opuścić pomieszczenie. Patrz Ilustracja 2!
  • Pamiętaj o ergonomicznej postawie ciała. Dostępność części powinna być tak rozdysponowana, aby przeprowadzenie prac konserwacyjnych maszyny było proste, bez konieczności nadmiernego sięgania lub zakleszczenie pomiędzy częściami. Wygodna wysokość robocza znajduje się pomiędzy biodrami a ramionami. Patrz Ilustracja 2!
  • Zapewnij sobie co najmniej dwie drogi ewakuacyjne ze wszystkich miejsc, w których mogą być prowadzone prace (konserwacyjne). W przypadku, gdy jedna jest zablokowana, istnieje alternatywa. Nie dotyczy to wyłącznie określonego obszaru, ale powinno być uwzględnione w stosunku do całego budynku. Patrz Ilustracja 2!
  • Zadbaj o urządzenia (dźwigowe) przy wymianie części. Przestrzeń przetrwa dłużej niż ustawiony w niej sprzęt. Urządzenia (dźwigowe) usprawniają/ułatwiają następujące procesy powiązane z maszyną: montaż, wymiana części i/lub całej maszyny oraz demontaż. Dlatego ważne jest, aby już na etapie projektowania dokładnie przemyśleć przebieg tras w połączeniu z dostępną przestrzenią wymaganą przez cały okres funkcjonowania maszyny. Patrz Ilustracja 2 i 4!
Ilustracja 2: Miejsce pracy; bezpieczny obszar roboczy zapewnia dobre możliwości ewakuacji, ergonomiczną postawę ciała, a ucho do podnoszenia umożliwia łatwą wymianę i/lub demontaż maszyny lub jej części.
  • Projektant musi uwzględnić w projekcie wszystkie aspekty. Od jednostki napędowej po obszar roboczy. Zbyt często zdarza się, że najpierw powstaje obszar roboczy, a następnie umieszcza się w nim wszystkie niezbędne urządzenia i elementy. Celem obszaru roboczego jest umożliwienie bezpiecznego rozmieszczenia jednostki napędowej i instalacji uwzględniając przy tym dostępność i możliwości ewakuacji w sytuacjach awaryjnych. Patrz Ilustracja 2 i 4.
  • Upewnij się, że ruchome części są osłonięte, aby zapobiec zakleszczeniu lub uderzeniu. Patrz Ilustracja 3!
Ilustracja 3: Zabezpieczenie części ruchomych poprzez ich osłonięcie zmniejsza się ryzyko zakleszczenia, a więc również nie dopuszcza się do kontaktu z częściami ruchomymi.
Ilustracja 4: Biorąc pod uwagę wszystkie wewnętrzne i zewnętrzne aspekty przy tworzeniu projektu, nie dopuszcza się zaskakujących sytuacji.

Zobowiązania prawne　

Dyrektywa maszynowa
Dyrektywa maszynowa to europejski akt prawny zawierający wymagania, które muszą spełniać maszyny przeznaczone na rynek europejski. Zawiera ona dużą liczbę wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz szereg wymagań administracyjnych. Jako przykład można wskazać obowiązek sporządzenia instrukcji obsługi całej maszyny w języku holenderskim, z uwzględnieniem wszystkich elementów składowych, z wymienieniem m.in. zastosowanych zabezpieczeń. Kraje Unii Europejskiej są zobowiązane do implementacji dyrektywy do ustawodawstwa krajowego; w Holandii dokonano tego w formie Dekretu w sprawie ustawy o maszynach. Link do niniejszej decyzji można znaleźć w sekcji „Wskazówki”. 

Oznaczenie CE
Oznaczenie CE znajdujące się na wielu produktach wskazuje, że produkt spełnia obowiązujące przepisy na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego. CE oznacza w tym przypadku Conformité Européenne. Oznaczenie CE zostało wdrożone do tego stopnia, że instalacje, na przykład w mostach ruchomych lub instalacje elektryczne w budynkach, muszą również spełniać wymagania związane z oznaczeniem CE. Link do wymagań i planu działania dla uzyskania oznaczenia CE znajduje się w sekcji „Wskazówki”.

Rada > Więcej informacji

Na stronie arbokennisnet.nl można zapoznać się z obszerną dokumentacją dotyczącą bezpieczeństwa maszyn. Można się z nią zapoznać celem dokładniejszego przeanalizowania na stronie: http://www.arbokennisnet.nl/Kennisdossier_Machineveiligheid.html

Informacje na temat szeregu wymagań, dokumentacji i wytycznych można znaleźć pod następującymi linkami:

Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.